Monday, January 20, 2020

Bayani Akan Kansar Bakin Mahaifa (Cervical Cancer)



Aliyu Abubakar    |



Kansar bakin mahaifa dayace daga cikin nau'inkan kansa da take da hatsari ga mata bayan kansar mama (breast cancer), alkaluman 'kididdiga na cibiyar kula da lafiya ta duniya wato (WHO) da kuma cibiyar bincike akan cutar kansa ta duniya wato (IARC) sun nuna cewa kimanin mata 570,000 ne ke dauke da wannan cuta a aduniya, kuma cutar na kashe mata fiye da 311,000 a kowace shekara, kimanin kashi 87 cikin 100 na cutar na kama mata ne a kasashe masu tasowa irin Najeriya; duk da cewa ana iya shawo man cutar cikin sauki.
Cibiyar kula da lafiyar iyali ta Society for Family Health (SFH) tace a Nigeria akalla kimanin mata sama da 10,000 ne ke rasa rayuwarsu duk shekara sanadiyar wannan cuta, kuma mafi yawancin matan da sukafi fama da wannan cuta daga yankin arewacin kasar suke.

Yadda mata ke kamuwa da kansar bakin mahaifa

Ana kamuwa ne da wannan cutane ta hanyayar wata 'kwayar cutar virus mai suna Human Papiloma virus (HPV), Kuma mafi yawanci cutar na ya duwane ta hanyar jima'i, duk da cewa da yawa wadanda ke dauke da wannan 'kwayar cutar basu san suna dauke da itaba, cutar na kasancewa tare da matane sanadiyar yawan aurace-aurace, yawan haihuwa da kuma saduwa da matan dake da shekaru kadan.
Yadda abin yake faruwa shine ita 'kwayar cutar 'HPV' na zuwa ta sa jinya a wuyan mahaifa (cervix), jinyar bazata dadeba a wuyan mahaifar saboda cikin gaggawa garkuwar jiki zata yaketa, sai dai inda matsalar take dazarar wannan jinyar ta shiga wuyan mahaifa take canza kwayoyin halittar wajen wato (cells) zuwa wani yanayi na sharar fagen kamuwa da kansa (pre-cancer cells), duk da cewa kwayoyin halittar (cells) na iya dawowa daidai yadda suke koda kuwa ana kan wannan matakin idan har an gano matsalar da wuri an kuma maganceta, idan har ba'a gano matsalarba to wadannan 'kwayoyin halittar da suke matakin sharar fage na zama kansa to zasu koma su zama 'kwayoyin halittar kansa (cancer cells) kai tsaye.

Alamomin kamuwa da kansar bakin mahaifa

Babu wata alama da ake iya gane cutar kansar baking mahaifa a karon farko, mafi yawanci dai ana iya gane alamun cutan ne a lokacin da ta tayi nisa a jikin macen da shekarunta suka gota 30, daga cikin alamomin cutar da aka fi gani sun hada da:
• Zuban jini a gun mace da ta gama al'adar ta
• Zuban jini yayin saduwa da miji
• Zuban jini tsakanin al'ada (period) zuwa wata
• Fitar ruwa mai wari daga gaban mace

Hanyoyin kariya daga cutar kansar bakin mahaifa

Ana samun kariya daga cutar kansar bakin mahaifa ta wadannan hanyoyin:
• Rigakafi: Ana samun kariya daga cutar kansar mahaifa ta hanyar yin allurar rigakafin kwayar cutar Human Papiloma Virus (HPV) ga yara mata 'yan shekara 9-13 kafin su fara mu'amala da maza.
• Gwajin bakin mahaifa (Pap Smear Test): Wannan gwajin anayinsane dan gano alamar kansar bakin mahaifa tun kafin ta zama kansa, ana bukatar mata 'yan shekara 21 zuwa sama dasu maida hankali wajen ganin ana musu wannan gwajin domin samun tabbaci akan cewa suna dauke da alamun wannan cuta ko kuma basa dauke da ita, akalla duk bayan shekara 3 anaso a sake maimaita gwajin.
Banda Pap smear test akwai wasu gwaje-gwajen da ake amfani dasu wajen gano wannan cuta irinsu HPV test da VIA screening, domin tabbar da jinyar shi zaisa adauki matakin kariya na gaggawa daga jinyar, da fatan za'a dinga tuntubar likitoci kwararru akan matsalolin lafiya gaba daya.

Daga yau 21st -27th January, 2020 zaku iya turo mana da tambayoyinku akan wannan cutar musamman 'yan uwa mata, domin a shirye muke domin amsa tambayoyinku, Allah ya Kara mana lafiya.




#WayarDaKai
#MuYakiKansarMahaifa
#CervicalCancerAwarenessWeek
#Jan_2020
©GHN

No comments:

Post a Comment